Wat gaat dat kosten?

Onderstaande tabel geeft het verloop van de begroting sinds de vastgestelde meerjarenbegroting 2023-2026 weer.

Onderstaande tabel bevat de toelichting op de financiële mutaties uit deze meerjarenbegroting.

Op 31 mei 2023 heeft het ministerie van Binnenlandse zaken de meicirculaire voor het gemeentefonds gepubliceerd. Op hoofdlijnen bent u hier met de raadsinformatiebrief in de raadsvergadering van 11 juli 2023 geïnformeerd. Het financiële effect van de afschaffing van het abonnementstarief Wmo en de invoering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor alle Wmo-voorzieningen per 1 januari 2026 is ook hierin verwerkt. Daarnaast zijn de extra verkregen middelen voor het  uitvoeren van het integraal zorgakkoord hiervoor gereserveerd.

De provincie adviseert in de begroting 2024-2027 rekening te houden met een dividend van € 2,50 per aandeel BNG voor de jaren 2024 tot en met 2027 op basis van de jaarcijfers 2022. Het advies van de Provincie m.b.t. de Enexis aandelen is rekening te houden met een dividend van € 0,23 per aandeel voor het begrotingsjaar 2024 en voor de jaren 2025-2027 € 0,40 per aandeel op basis van de laatste Lange termijn Financiële doorrekening (LTFD). We volgen het advies van de provincie.

Op basis van het werkelijke aantal overnachtingen in 2022 en de voorlopige cijfers 2023 verwachten we vanaf 2024 meer overnachtingen. Aanvullend hieraan zijn de tarieven met een inflatiecorrectie van 3,1% verhoogd.

Samenwerken betekent samen de schouders onder grote vraagstukken zoals de digitale transformatie van de organisatie en de samenleving of de uitvoering van de Wet Open Overheid. Samen kom je verder. Om samenwerking optimaal te laten renderen moet je er ook bewust effort, tijd en middelen insteken. Daar waar we in 2022 en 2023 middelen beschikbaar hadden (beschikbaar gesteld bij de instelling van de GR) is voor 2024 en 2025 aanvullend een bedrag nodig voor communicatie en programmamanagement.

De te verwachten aanvragen reisdocumenten en rijbewijzen zijn berekend op basis van het huidige inwonersbestand en de nieuwe berekening van RDW voor rijbewijzen. Bij de berekening van de verwachte inkomsten hebben we rekening gehouden met de prijsverhoging als gevolg van de inwerkingtreding van de wet Digitale Overheid. Rijbewijzen kunnen vanaf dan worden gebruikt om online in te loggen.

Onze computersystemen (servers/hardware) zijn aan vervanging toe. Ze zijn afgeschreven en geven beperkingen in gebruik en veiligheid. De leasekosten van de nieuwe servers zijn hoger door hogere materiaal- en beveiligingskosten (€ 314.000). Daarnaast is aanvullende software om de beveiliging tegen Cyberaanvallen up to date te houden, noodzakelijk (€ 265.000). Het budget huur en onderhoud is ten opzichte van 2023 te laag geraamd (€ 100.000). Hierdoor is bijraming onvermijdelijk.

Digitale dienstverlening en de inzet van digitale middelen is al voor veel inwoners en bedrijven gemeengoed in het dagelijks leven. Dit zal de komende jaren verder toenemen door onder andere technologische ontwikkelingen (denk bijvoorbeeld aan Artificial Intelligence). Ook voor gemeenten wordt deze moderne en actuele dienstverlening gestimuleerd door o.a. de Digitale Agenda (VNG) en diverse wet- en regelgeving als de Wet Open Overheid, de Wet Modernisering Elektronisch Bestuurlijk Verkeer en de Nieuwe Archiefwet. Hierbij staan altijd de inwoners en bedrijven centraal. Inwoners moeten eenvoudig en plaats- en tijdsonafhankelijk een aanvraag of gegevens kunnen indienen, waarbij ze het hele proces van aanvraag tot en met besluit en archivering daarvan kunnen volgen via bijvoorbeeld een inwonersportaal. Dit vraagt om eenduidige en efficiënte inrichting van de dienstverlening en onderliggende zaakgerichte ketenprocessen met inzet van digitale middelen, zoals een nieuwe applicatie voor het Sociaal Domein en Financiën,  een zaaksysteem voor de generieke dienstverlening als bezwaar en beroep en klachtafhandeling en een digitaal archief (e-depot) waarmee we ook onze afgehandelde aanvragen proactief digitaal kunnen publiceren. Hiermee voldoen we dan tevens aan onder ander de Wet Open Overheid en Wet Digitale Overheid.Naast de noodzaak voor de verdere ontwikkeling van onze (digitale) dienstverlening en bedrijfsprocessen voor onze inwoners, zorgen we er ook voor dat onze processen effectiever en ‘leaner’ worden ingericht, en we efficiëntie-voordelen bereiken. Hiervoor zetten we proces-consulenten in en we starten nieuwe ontwikkelingen op basis van een business-case die ook gemonitord wordt. De bereikte efficiëntievoordelen investeren we direct weer in de organisatie. De verdere ontwikkeling en digitalisering van onze dienstverlening beslaat meerdere jaren, waarbij continue rekening wordt gehouden met de dan spelende omstandigheden en ontwikkelingen. Om hier goed op in te kunnen spelen gaan we ook een ‘innovatie-platform’ inrichten, waarbij laagdrempelig nieuwe ontwikkelingen als bijvoorbeeld artificial intelligence ontwikkeld en geïntegreerd wordt in onze interne en externe dienstverlening. Denk hierbij aan chatbots voor beantwoorden van veelvoorkomende vragen van inwoners en medewerkers. De mede door digitalisering gedreven verandering van onze dienstverlening, processen en organisatie, ofwel de Digitale Transformatie, gaat de hele organisatie aan en is een belangrijk onderdeel van programma 7 (Een gezonde , duurzame en ondernemende gemeentelijke organisatie).  De noodzaak om nu al actief in te zetten op de digitale transformatie is ook mede gedreven vanuit de wet- en regelgeving. De gevraagde middelen zetten we in voor de aanschaf van de nodige software alsmede de bijbehorende capaciteit.

Er staan stortingen in de algemene reserve vrij aanwendbaar van € 3,5 mln. in 2024 en € 5 mln. in 2025 geraamd in onze begroting. De storting van 2024 draaien we terug met € 1,5 mln. en 2025 met € 1,0 mln.  Dit leidt ertoe dat de jaren 2024 en 2025 sluitend zijn."

Naar verwachting moeten we in 2024 ongeveer 120 statushouders huisvesten. Gemiddeld genomen zijn hiervan 60% volwassenen, die zijn inburgeringsplichtig. In dat geval zijn dit 70 inburgeraars. Per inburgeringstraject, bestaande uit o.a. een leerroute en maatschappelijke begeleiding, ontvangen we een rijksbijdrage van ongeveer € 13.000. We verwachten een rijksbijdrage in 2024 en 2025 van € 910.000 voor de bekostiging van de inburgeringstrajecten. In 2024 was € 79.700 geraamd, dit bedrag wordt opgehoogd naar € 910.000. Voor 2026 en verder is nog geen bedrag opgenomen i.v.m. grote onzekerheid. Verder is als gevolg van het toegenomen aantal inburgeraars door de hoge instroom van statushouders, de locatie Onze Loods ontoereikend voor het inburgeringsaanbod. Daarom wordt noodgedwongen op een andere locatie lesruimte ingekocht (extra kosten € 39.500). De stelpost Algemene Uitkering Inburgering en Leefbaarheidstoets van € 23.000 in 2024 en € 18.000 in volgende jaren kan voor deze ontwikkelingen worden ingezet.

De middelen die in 2022 voor de organisatieontwikkeling beschikbaar waren zijn niet volledig ingezet en bij de jaarrekening 2022 gestort in de bestemmingsreserve bidbook-organisatieontwikkelingIn 2024 verwachten we € 350.000 uit de reserve voor de organisatieontwikkeling te halen. In 2025 € 292.169 waarna we de reserve per 31-12-2025 leeg is. Om slagvaardig te kunnen zijn ligt het mandaat over de inzet van de middelen bij de gemeentesecretaris, die op haar beurt verantwoording aflegt in de bijstellingen gedurende het jaar en in de jaarrekening na afloop van het jaar.

De begroting 2025 gaan we geheel vanaf 0 opnieuw opbouwen. Per programma nemen we de budgetten door en bepalen we of deze noodzakelijk en/of toereikend zijn. We kunnen dit niet uitvoeren binnen de bestaande capaciteit omdat we in 2024 ook een nieuw financieel pakket implementeren. Om dit mogelijk te maken hebben we dan ook externe ondersteuning nodig. De kosten hiervoor worden geschat op € 120.000.

In de organisatie gaan we starten met programmatisch werken. Een nieuwe werkwijze voor complexe, urgente en grote veranderopgaves. De veranderprogramma’s vitale kernen en Duurzaam Horst aan de Maas fungeren als pilot voor deze nieuwe aanpak. De pilot is met name gericht om de veranderopgaves in beeld te brengen en om te bekijken op welke manier we deze nieuwe manier van werken in onze organisatie kunnen vervlechten. Voor de pilots, de inrichting en governance van het programmatisch werken, hebben we in de begroting 2024 voor het jaar 2024 een werkbudget van € 200.000 opgenomen. De volledige programmaplannen van de veranderprogramma’s met bijbehorende financiële consequenties gaan we in de begroting van 2025 verwerken.

In de kaderbrief 2024 is aangegeven dat als het noodzakelijke is om de "financiële dekkingsopgave van het collegeprogramma" in de huidige begroting te realiseren, het verhogen van het ozb-niet woningen tarief naar het provinciale gemiddelde, acceptabel is. Wij stellen voor langzaam middels de volgende tariefsverhogingen toe te groeien naar het provinciaal gemiddelde tarief: 2024 5%, 2025 5%, 2026 5%, 2027 2%. Deze verhogingen komen bovenop de voorgestelde reguliere indexatie van 3,1%. Let op de actualisatie van het kostendekkingsplan van de riolering (raad november) gaat uit van een flink verhoging van de rioolheffing m.i.v. 2024 incl. invoering gebruikersheffing op basis van waterverbruik rioolheffing waterverbruik < 500 m³ van € 230 naar € 280, verhoging 20%. Rioolheffing waterverbruik > 500 m³ < 1.000 m³ van € 230 naar € 560, verhoging 140%. € 230 is het gemiddelde in Limburg in 2023. Gebruikers met een hoog waterverbruik (over het algemeen bedrijven) krijgen hierdoor dus te maken met een flinke lastendrukstijging.

Vooruitlopend op een nieuw te ontwikkelen accommodatiebeleid is het noodzakelijk om voor een aantal accommodatie-gerelateerde zaken reeds budget in de begroting op te nemen. Dit om reeds genomen besluiten te kunnen verwerken (het schrappen van een ombuiging op accommodaties in 2024), maar ook om in te kunnen spelen op onvoorziene/dringende knelpunten bij accommodaties voordat het accommodatiebeleid gereed is  (o.a. de Wingerd, gymzaal America). Bij de herijking van het accommodatiebeleid (Q1-2024) wordt vervolgens integraal bekeken in hoeverre bijdrages structureel gemaakt moeten/kunnen worden.

In de kaderbrief 2024 is aangegeven dat hier budget voor in de begroting moet worden opgenomen. In 2024 hebben we € 25.000 als onderzoeksbudget hiervoor opgenomen. Uit dit onderzoek moet blijken of er in de toekomst verder investeringen gedaan worden. Vooralsnog zijn deze op p.m. gezet.

In 2021 is gestart met de herorganisatie toezicht en handhaving binnen onze gemeente met als doel, toezicht en handhaving dichter bij de organisatie en het bestuur te organiseren voor meer directe en snelle sturing. Landelijk worden we ingehaald door diverse ontwikkelingen; ten behoeve van het klimaat zijn de regels toegenomen, is de onderlinge tolerantie afgenomen en trekt de politie zich door capaciteitsproblemen steeds vaker terug, waardoor een groter beroep wordt gedaan op het gemeentelijke toezicht en bestuurlijke handhaving. Met de uitdagingen zoals benoemd is de behoefte zoals deze in 2021 is neergelegd niet meer de behoefte en bijbehorende capaciteit die aansluit op de huidige maatschappij en de omstandigheden. Sterker nog, in reactie op voornoemde ontwikkelingen heeft het college inmiddels ook extra projecten opgenomen in haar programma. De huidige personele capaciteit kan hier niet in voorzien, waardoor extra capaciteit is benodigd. Om de bestuurlijke ambities te realiseren, aan te sluiten op de maatschappelijke ontwikkelingen en in te spelen op o.a. het financiële construct van de RUD waar onze gemeente onderdeel van is, is een aanvullend budget van structureel € 500.000 nodig.

Bij het opstellen van het verbeterplan WIZ en bidbook organisatieontwikkeling is de formatie bij het RIT (re-integratie, particpatiewet) niet meegenomen. De aandacht ging met name uit naar de knelpunten bij de gebiedsteams omdat daar sprake was van een hoog percentage uitval en hoge wachtlijsten. Door bepaalde RIT gerelateerde werkprocessen niet op te pakken is het formatietekort enige tijd opgevangen. Maar ook bij WIZ streven we naar de Basis op Orde m.b.t. de formatie. De werkdruk is momenteel onaanvaardbaar hoog door o.a. de verhoogde instroom statushouders en de daarmee gepaard gaande stijging van verstrekte uitkeringen. Ook het extra werk door achterstanden van controle en handhaving leidt tot een te hoge werkdruk. De verwachting is dat het transformatieplan Sociaal Domein, de organisatieontwikkeling en de uitkomsten van het kernteam voor de tweede helft van 2024 antwoord geven op de benodigde structurele formatie bij RIT. Dat neemt niet weg dat nu al zichtbaar is dat de huidige formatie niet toereikend is voor de werkzaamheden en 1 fte uitbreiding noodzakelijk is.